Szata roślinna Polski należy do jednej z najbardziej zróżnicowanych, w porównaniu do innych państw rejonu środkowej Europy. Wynika to głównie z faktu, że żyjemy w klimacie umiarkowanym, który ma charakter przejściowy. Cudze chwalicie, swego nie znacie, można by powiedzieć. Na co dzień nie zdajemy sobie sprawy, jak bogata i piękna jest roślinność w naszym kraju. Często szukamy atrakcji za granicą, nie mając pojęcia jak bogata i niesamowita jest właśnie polska flora.
Współczesna flora powstała po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia, które miało miejsce jakieś 12 tysięcy lat temu. Na początku dominowała tundra, która dała początek lasom, które mamy do dzisiaj. Najpierw były to lasy brzozowe oraz brzozowo-sosnowe. Stopniowo zaczęły pojawiać się też inne gatunki, jak leszczyna, wiąz, olsza, jesion. Najpóźniej zawitały u nas drzewa takie jak lipa i dąb. Duża część roślin naczyniowych zawędrowała do nas z innych krajów. Jodła i buk jest charakterystyczna dla regionów zachodnioeuropejskich. Brzoza karłowata wywodzi się z okolic arktyczno-borealnych. Wyjątek stanowią gatunki śródziemnomorskie, które nie zagrzały u nas miejsca, ze względu na zbyt chłodny klimat. Niektóre gatunki roślin występują tylko w określonych obszarach. Dla regionów północnych, charakterystyczny jest klon, jawor, buk czy modrzew.
Flora Puszczy Białowieskiej
Na niewielkich obszarach Polski można znaleźć odrębne i niepowtarzalne biocenozy roślinne. Takie zbiorowiska roślin wyróżniają się na tle innych, sąsiednich zespołów roślinnych kombinacją gatunków, które w nich występują. W obrębie części Puszczy Białowieskiej można znaleźć właśnie tego typu pierwotną i naturalną fitocenozę. Ten kompleks leśny, oprócz walorów przyrodniczych, ma również duże znaczenie historyczne. Puszcza Białowieska jest położona na granicy Polski i Białorusi, w dorzeczu Narewki i Leśnej. Mimo, że puszcza była wykorzystywana przez człowieka, udało się zachować przynajmniej częściowo jej pierwotny charakter. W 1924 roku do życia powołano Białowieski Park Narodowy, w celu ochrony niezwykle cennych drzewostanów. BPN jako jedyny obiekt w Polsce, jest wpisany jednocześnie na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO oraz listę Rezerwatów Biosfery.
Tak naprawdę w jej skład wchodzą cztery łączące się ze sobą puszcze. Tutejszy klimat jest stosunkowo chłodny, ze względu na wpływy kontynentalne. Minimalna odnotowana temperatura to – 38, 7 stopnia. Brrr. Strasznie zimno, jednak nasze drzewa dobrze sobie z tym radzą. Warunki strefy klimatu umiarkowanego przejściowego mają niewątpliwy wpływ na roślinność Puszczy. Jeśli chodzi o drzewa, jakie możemy tutaj zobaczyć, to do wyboru mamy aż 26 gatunków. Dominują drzewa liściaste, których jest 21. Niektóre z nich są bardzo wyjątkowe, ze względu na przybierany kształt i rozmiar. W pozostałej części Polski z pewnością nie zobaczymy takich drzew.
Fragmenty lasów mają charakter pierwotny. Największe i najstarsze drzewa to zwykle dęby szypułkowe. Pojawiły się one jakieś 9 tysięcy lat temu. Żyją średnio aż 400- 500 lat. Niektóre z nich osiągnęły niewyobrażalne duże rozmiary. Z kolei najwyższy z reguły jest świerk. Jego rozpowszechnienie wynika z chłodnego klimatu. Nie lubi jednak wiatru. Jest bardzo często spotykanym drzewem w Puszczy. Często jego wysokości przekracza 50 metrów. Te strzeliste do nieba drzewa, z pewnością zrobią na nas nie małe wrażenie.
Można tutaj spotkać także grad, który występuje w dwóch gatunkach: niski i wysoki. Roślina ta lubuje mieszkać na glinie, z domieszką wapna, pokrytej grubą warstwą próchnicy. Nie przeszkadza jej słaby dostęp do wód gruntowych. Dobrze radzi sobie w właśnie takich warunkach.
W Puszczy spotkamy także modrzew, klon oraz grab. Lipa, klon i grab rosną zwykle obok siebie w tak zwanych grądach. Lipa nie pojawiła się w Puszczy naturalnie. Została posadzona w XIX wieku i była wykorzystywana przez ludzi do różnych celów, np. robiono z nie lekarstwa oraz miód. Jej redukcja jest związana z wypasem zwierząt.
Z kolei coraz rzadziej można zobaczyć jodłę, która jest zagrożona wyginięciem. Gatunkiem, który zniknął z Puszczy jest niestety cis. W niższych partiach lasu występuje jarzębina, leszczyna, porzeczka alpejska oraz suchodrzew.
Na suchych, świeżych piaskach często rośnie sosna, a także brzoza oraz świerk. Towarzyszy im podszycie jałowca, dębu oraz jarzębiny. Co ciekawe, sosna ma na tyle głębokie korzenie, że jest w stanie przetrwać pożar, na przykład po uderzeniu piorunem.
Bór wilgotny zamieszkuje sosna oraz świerk, a towarzyszy im brzoza. Kruszyna, jarzębina oraz jałowiec to rośliny również boru wilgotnego.
Ciekawe gatunki można znaleźć w borze bagiennym, gdzie żyje sosna rosnąca karłowato, brzoza omszona oraz wierzba szara. Runo tworzą głównie mchy torfowce, trzcina oraz wełnianka. Olsy to typ lasu, który jest zajmowany przez czarną olchę, jesion i świerk. Teren zalany jest wodą, najczęściej położony w pobliżu rzeki lub w jej dawnym korycie.
Doliny rzek Puszczy Białowieskiej porastają łęgi wierzbowe. Tworzą one bujne lasy z wierzbą wąskolistną na czele. Niestety, lasy te zostały częściowo przetrzebione, wiec dzisiaj nie zobaczymy ich w całej okazałości.
Rośliny, które możemy znaleźć na nieco niższym poziomie Puszczy również budzą ogromne zainteresowanie przyrodników. Jest tutaj bowiem aż 18 gatunków paproci oraz 6 gatunków widłaków. Pewnie nie zdajemy sobie sprawy z tego, że są to obecnie rzadkie gatunki, mimo, że kiedyś stanowiły główny element szaty roślinnej. Spotkać możemy także wątrobowce, skrzypy oraz mchy i porosty, które świetnie czują się w warunkach Puszczy. Niesamowite runo leśne od lat kusi turystów z Polski jak i z zagranicy. Nic dziwnego, w żadnej innej części Polski nie ma tak unikalnej szaty roślinnej.
Puszcza mimo eksploatacji przez człowieka w XIX wieku, zachowała pierwotny charakter lasu nizinnego. Od kilkudziesięciu lat nie wykonuje się na niej żadnych prac. Główną zaletą Puszczy Białowieskiej jest jej naturalny, dziewiczy charakter, który przynajmniej w pewnym stopniu udaje się utrzymać. Nie ulega wątpliwości, że ten niesamowity klimat oraz unikalne, obecne tylko tutaj gatunki, jeszcze długo będą przyciągać turystów z Polski jak i z całego świata. Piękna, nienaruszona flora z pewnością zainteresuje nie tylko wytrawnych znawców przyrody, ale także zwyczajnych pasjonatów cudownych widoków.
Na terenie Puszczy Białowieskiej jest dostępnych kilkanaście szlaków turystycznych. To urocze miejsce niewątpliwe warto odwiedzić.
